شبكيه لايه اي شفاف و نازك از بافت حساس به‌نور است كه قسمت داخلي كره چشم را مي‌پوشاند و تصوير دنياي خارج روي اين لايه حساس تشكيل‌مي‌شود ( همانند فيلم در دوربين عكاسي)، اين ساختمان پيام‌هاي بينايي را از طريق عصب بينايي به مغز مي‌فرستد. (عصب بينايي رابط بين مغز و چشم مي‌باشد).

واژه كندگي شبكيه به جدا‌شدن لايه حساس شبكيه از لايه پوششي زير آن  اطلاق مي‌شود و بدين ترتيب تصوير دنياي خارج روي آن به‌خوبي تشكيل نشده و باعث اختلال ميدان بينايي و به دنبال آن كاهش شديد بينايي  مي‌گردد و در صورت عدم درمان در نهايت باعث نابينائي مي‌شود.

اكثر موارد كندگي شبكيه در اثر ايجاد سوراخ يا پارگي در شبكيه و نفوذ مايع داخل چشم به زير آن اتفاق مي‌افتد(شکل ۱) سوراخ شدن يا پارگي شبكيه اغلب به‌دنبال تغييرات ساختماني زجاجيه چشم (مايع شفاف ژله‌اي كه قسمت مياني چشم را اشغال مي‌كند) ايجاد مي‌شود. زجاجيه در  ديوار خلفي خود به شبكيه متصل شده و با کنده شدن خود از شبکیه، بخش‌هايي از شبكيه که محکم به آن چسبیده را با خود مي‌كشد و در روي شبكيه سوراخ يا پارگي ايجاد مي‌كند. برخي موارد سوراخ يا پارگي‌ در شبكيه‌هايي كه به‌طور مادرزادي يا در اثر نزديك‌بيني شدید نازك و مستعد پارگي هستند، اتفاق مي‌افتد.

ظهور ناگهاني لكه يا جرقه‌هاي نوراني يا حالت مگس‌پران در ميدان بينايي مي‌تواند نشانه‌ خطر پارگي يا كندگي شبكيه باشد‌ که به دنبال آن ایجاد می شود.‌ گاهي اوقات جداشدگي‌هاي شبكيه بدون مشاهده مگس‌پران و جرقه‌هاي نوراني هم رخ مي‌دهد. در چنين مواردي بيمار متوجه حالت موجي يا آب‌گرفتگي در بينايي خود يا ظهور سايه‌اي سياه در بخشي از ديد محيطي‌اش مي‌شود‌. پيشروي بيشتر كندگي شبكيه، ديد مركزي را تار مي‌كند و آسيب‌هاي قابل ملاحظه‌اي به بينايي فرد وارد مي‌كند. كندگي شبكيه تقريباً يك اورژانس چشم پزشكي است و هر فردي كه متوجه علائم و نشانه‌هايي از كندگي شبكيه گردد‌، بايد فوراً جهت معاينه كامل به چشم پزشك مراجعه كند.

هر فردي ممكن است دچار كندگي شبيكه شود، اما برخي شرايط مثل نزديك‌بيني شديد، التهابات داخل چشمي، ضربه به چشم يا سر، اعمال جراحي مثل آب‌مرواريد مي‌توانند خطر كندگي شبكيه را افزايش دهند. گاهي اين عارضه وراثتي است و حتي احتمال وقوع آن در نوزادان و كودكان نيز وجود دارد.

1- درمان بستگي به نوع كندگي شبكيه دارد، درنوع ناشي از پارگي شبكيه در مراحل اوليه كه هنوز سوراخ شدگی شبكيه منجر‌ به جداشدگي نشده‌است، با ليزر يا كرايوپكسي قابل درمان ‌است. اين اقدامات معمولاً به‌صورت سرپائي انجام مي‌شود.

به‌وسیله ليزر، سوختگي‌هاي كوچكي در اطراف لبه پارگي ايجاد مي‌كنند كه بافت حاصل باعث بسته شدن لبه‌هاي پارگي شده، از عبور مايع داخل چشم و تجمع آن زير شبكيه پيشگيري مي‌كند. در كرايوپكسي هم به طريق مشابهي اطراف سوراخ را فريز( منجمد) مي‌كنند.

2- براي درمان كندگي شبكيه با جراحي، بيمار بايد در بيمارستان بستري گردد. اعمال جراحي بر اساس نوع و ميزان جداشدگي و پارگي متفاوتند. در اعمال جراحي لايه عصبي چشم را كه از لايه زيرين آن جدا شده به‌هم نزديك مي‌كنند .

در عمل جراحي اسكلرال باكلينگ (S.B )، باندي از جنس الاستيك بر روي كره چشم دوخته مي‌شود. تا لایه‌های جداشده به هم نزدیک شوند.

در موارد شديد عمل ويتركتومي انجام مي‌شود، كه عمل سنگين‌تري است و از داخل چشم انجام مي‌شود. يعني برش كوچكي روي صلبيه (قسمت سفيد چشم) داده و سپس يك وسيله كوچك را جهت خارج‌كردن زجاجيه، داخل چشم مي‌كنند، در اين روش يك سرم نمكي يا گاز و يا روغن سيليكون را براي جايگزيني زجاجيه داخل چشم تزريق مي‌كنند. گاز تزريق‌شده به‌تدريج از داخل چشم جذب خواهد‌شد، ولي روغن طي يك عمل جراحي ديگر بايد از چشم خارج شود.

– روز قبل از عمل دوش بگيريد.

– جهت بستري شدن، روزي كه برايتان تعيين شده‌است به  بخش پذيرش بيمارستان مراجعه نماييد. مدارك مورد نياز را حتماً همراه داشته باشيد.

– قبل از خروج از منزل، تمام لوازم زينتي و جواهرات خود را خارج كنيد. خانم‌ها درصورت داشتن آرايش (مثل سرمه ريمل و… همچنين  لاك ناخن) آن‌ها را پاك كنند.

– موقع بستري ازشما آزمايش خون به عمل خواهد آمد به همين دليل بايد از شب قبل ناشتا باشيد. بعد از خونگيري جهت آزمايش، اگر قرار است همان روز عمل شويد نبايد چيزي بخوريد. اما اگر فرداي روز بستري، عمل خواهيد شد مي‌توانيد غذا ميل كنيد.

– در بخش جراحي، موقع بستري از بيماران بالاي 40 سال نوار قلبي گرفته مي‌شود.

– اگر داروي خاصي مصرف مي‌كنيد حتماً دارو هاي خود را همراه داشته باشيد.

 – اگر آسپرين يا وارفارين مصرف مي‌كنيد به پزشك خود يا متخصص بيهوشي اطلاع دهيد.

– اگرداروهاي ضدفشارخون، قلبي و ضدتشنج استفاده مي‌كنيد، روز عمل هم با مقدار كمي آب، آن را مصرف كنيد. درمورد  مصرف داروهاي كنترل قند خون در روز عمل با پزشك مشورت كنيد.

جداشدگي پرده شبكيه R.D